Staten-Generaal Geestelijke Gezondheid
laatste event : zaterdag 20 maart 2021
voorlaatste event : donderdag 14 maart 2019
De Morgen, 20 januari 2022 OPINIE
Geestelijke gezondheid op dieptepunt? We kunnen uit het dal klimmen
Frieda Matthys is voorzitter en Kris Van den Broeck directeur van de Staten-Generaal Geestelijke Gezondheid, dat veertigtal organisaties en voorzieningen verenigt die zich voor de geestelijke gezondheid inzetten.
De Corona-pandemie drukt een stempel op ons leven. We moeten anders omgaan met mensen die ons lief zijn, anders werken en onze vrije tijd anders invullen. Uiteraard heeft dat een impact op ons psychisch welbevinden. Het is goed dat de overheden de afgelopen twee jaar, in de schaduw van de pandemie, enkele succesvolle maatregelen genomen hebben met het oog op het behoud en het versterken van onze psychische gezondheid.
De uitbreiding van de tijdelijke crisiscapaciteit voor kinderen en jongeren en de tijdelijke opschaling van de kinderpsychiatrische zorg naar pediatrische diensten bewijzen hun nut voor deze kwetsbare groep. De ophoging van de psychologische capaciteit voor het psychische welzijn van studenten van hogescholen en universiteiten wordt zeer druk gebruikt. De versterking van de mobiele teams voor de doelgroep ouderen vult een grote leemte. Ook de 151 miljoen euro die structureel voor de eerstelijnspsychologen is voorzien, is aan de basis een welkome investering. Maar hoe zal de resterende 50 miljoen euro die nog openstaat besteed worden, en is al het bovenstaande wel voldoende?
Want, ondanks deze ingrepen, schetsen de recente cijfers van de 9de COVID-19 Gezondheidsenquête van Sciensano (gemeten in december 2021) een weinig rooskleurig beeld van onze psychische gezondheid. Bijna één op vier (24 procent) heeft tekenen van een angststoornis en ruim één op vijf (21 procent) van een depressie. Bij jongeren lopen de cijfers op tot respectievelijk 36,5 en 33 procent. We weten welke mensen kwetsbaarder zijn om er psychisch onderdoor te gaan: alleenwonenden, ouders in eenoudergezinnen, lager opgeleiden, werkzoekenden, studenten en mensen die invalide zijn. Op hen moet het beleid zich richten.
Het is makkelijk om over die groepen heen te kijken. De meerderheid van de bevolking heeft namelijk genoeg veerkracht en flexibiliteit om met de nu al twee jaar durende dreiging om te gaan, en met de stress en inperking van activiteiten en contacten. Maar het kwart tot een derde dat wél grote problemen ondervindt, is niet de groep die op publieke fora en social media een luide stem opzet. Ze proberen, vaak in stilte, met alles rekening te houden, maar soms ontsporen ze, en pas dan komt er hulp.
GEESTELIJKE GEZONDHEID OP DIEPTEPUNT
Onze geestelijke gezondheid is, volgens de Sciensano-cijfers, sterk bergaf gegaan tijdens de pandemie, en zit op een dieptepunt. Het is duidelijk dat er méér nodig is dan de maatregelen die tot dusver inzake geestelijke gezondheid werden genomen.
We roepen de ministers van Volksgezondheid dan ook op om op heel korte termijn doortastend te reageren. Door tijdelijk ingezette middelen die hun nut bewijzen uit te breiden, want ze dekken nog lang niet de aantoonbare onmiddellijke noden. Door die inzet structureel te maken, want deze maatregelen dekken reële noden en beantwoorden noden die al voor de pandemie bestonden. En – even belangrijk als het curatieve deel – door in te zetten op preventie en zelfhulp. Zo moeten we werk maken van onze ‘psychische hygiëne’.
Er is overtuigende evidentie over de meerwaarde van psycho-educatieve programma’s. Door mensen goed te informeren over wat een depressie is en hoe angst werkt kunnen klachten voorkomen en gereduceerd worden. Psycho-educatie informeert mensen over hoe ze voor zichzelf moeten zorgen, en kan op grote schaal, met bescheiden investeringen én veilig (online) gerealiseerd worden.
De ministers moeten ook de beloftes uit de regeerprogramma’s inzake het belang van geestelijke gezondheid in de praktijk brengen, via duidelijke groeipaden. Oplossingen zoals meer beschikbaarheid van zorg, wegwerken van wachtlijsten, laagdrempelige toegang tot zorg, beschikbaar budget, toegang voor mensen in armoede heeft de Staten-Generaal al aangebracht op zijn conferentie en in een masterplan – die moeten nu door de ministers concreet gemaakt worden in een stappenplan.
De Staten-Generaal is klaar om aan tafel te zitten en samen met hen oplossingen uit te werken.