Staten-Generaal Geestelijke Gezondheid
Charter Stigma en Media plechtig ondertekend
De Staten-Generaal Geestelijke Gezondheid (SGGG), de Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie (VVP) en de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) lanceerden op 9 september 2024 het “Charter Stigma en Media“. Menig vertegenwoorder van diverse mediagroepen ging op 9 september overgaant tot de plechtige ondertekening van het Charter, in aanwezigheid van Vlaams Minister van Brussel, Jeugd, Media en Armoedebestrijding Benjamin Dalle en Federaal Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Frank Vandenbroucke. Vlaams Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Hilde Crevits kon er helaas niet bij zijn omwille van privé-omstandigheden, maar ondersteunt het Charter eveneens. Klik hier om het Charter integraal te lezen.
| De derde Staten-Generaal Geestelijke Gezondheid ging door op 8 februari 2024 in Leuven |
Open brief aan de regering De Wever
10 februari 2025
Geestelijke gezondheidszorg: een haperende ambitie?
De nieuwe federale regering onder Bart De Wever erkent de urgentie van geestelijke gezondheidszorg (ggz). Het regeerakkoord bevat waardevolle elementen: een sterkere rol voor psychiaters, een focus op crisiszorg en High & Intensive Care (HIC), en de opwaardering van ondersteunende beroepen zoals psychotherapeuten en ervaringswerkers. Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke verdient erkenning voor deze inspanningen. En toch wringt er iets.
Een van de belangrijkste knelpunten is het budget. De SGGG pleitte voor een groeipad tot 2035 om de Belgische ggz op een niveau te brengen dat vergelijkbaar is met dat van andere OESO-landen. Hoewel de regering investeert in de sector, ontbreekt een langetermijnvisie op structurele financiering. Ondanks de belofte van de volksvertegenwoordigers op de Staten-Generaal van 8 februari 2024 is er geen concreet plan om de ggz-begroting stapsgewijs op te trekken tot het beoogde OESO-gemiddelde, zoals de Staten-Generaal Geestelijke Gezondheid vraagt. Dit staat in contrast met de interfederale gezondheidszorgdoelstellingen die in het regeerakkoord worden aangehaald. De ambitie om mentale weerbaarheid te verhogen en geïntegreerde zorg te bieden, kan niet worden waargemaakt zonder een structureel en duurzaam budget. De stijgende nood aan ggz, zowel door de nasleep van de pandemie als de toenemende druk op jongeren en kwetsbare groepen, maakt het ontbreken van een structurele langetermijnversterking in dit regeerakkoord een gemiste kans. Zonder substantiële en duurzame financiering blijven hervormingen dode letter.
RIZIV en de toegankelijkheid van ggz
Het regeerakkoord voorziet in een evaluatie en mogelijke aanpassing van het forfait chronisch zieken, wat een stap in de goede richting kan zijn om o.a. patiënten met een ernstig psychiatrische aandoening beter te ondersteunen. De vraag blijft echter of deze hervorming effectief zal leiden tot een lagere financiële drempel voor mensen met psychische aandoeningen. Een zorgwekkend voorbeeld van discriminatie is dat er nog steeds remgeld moet worden betaald op levensreddende medicatie voor ernstige psychiatrische aandoeningen, terwijl dit bij aandoeningen zoals diabetes en epilepsie niet het geval is. Daarnaast is er voor volwassenen met een verslavingsproblematiek en ADHD geen enkele terugbetaling van medicatie voorzien.
De Staten-Generaal Geestelijke Gezondheid vraagt een duidelijke garantie dat ggz-patiënten voldoende worden meegenomen in deze evaluatie en dat er concrete maatregelen volgen om hun toegang tot zorg te verbeteren.
Discriminatie blijft onbesproken
Ggz-patiënten ondervinden dagelijks discriminatie bij verzekeringen, werk en in hun sociaal leven. De SGGG vraagt duidelijke stappen: een wettelijke bescherming tegen discriminatie door verzekeraars en een sociale omkadering die ggz-patiënten niet in een armoedeval duwt. Het regeerakkoord zwijgt hierover. Wat betekent dat voor mensen met een psychische kwetsbaarheid die structureel benadeeld blijven?
Wachttijden: de tijdbom blijft tikken
Recente opnamecijfers van spoeddiensten tonen opnieuw aan hoezeer jongeren kampen met toenemende psychische problemen. De maandenlange wachttijden spelen hierin een cruciale rol. De regering investeert in crisiszorg en geïntegreerde netwerken en voorziet in een uitbreiding van eerstelijnspsychologische zorg. Dit zijn noodzakelijke stappen, maar ze bieden geen oplossing voor de structurele tekorten. Hoe garanderen we dat een jongere met suïcidale gedachten of een volwassene met zware depressie binnen een redelijke termijn zorg krijgt?
De SGGG vraagt een concreet plan van aanpak om de wachttijden het hoofd te bieden. Dat blijft uit.
Maatschappelijke oorzaken negeren is struisvogelpolitiek
Psychisch leed is meer dan een medische kwestie. Armoede, prestatiedruk en eenzaamheid zijn grote risicofactoren. De SGGG roept op tot een bredere preventieve aanpak en een mental health-in-all-policiesbeleid, maar de regering beperkt zich tot klassieke gezondheidsmaatregelen. Bovendien dreigt door het verminderen of schrappen van de welvaartsenveloppe een grotere groep mensen in armoede terecht te komen, wat op zijn beurt zal leiden tot meer psychische problemen en verslavingen. Arm maakt ziek! Het regeerakkoord erkent wel het belang van maatschappelijke inbedding en gemeenschapsgerichte interventies, maar zonder structurele financiële en beleidsmatige ondersteuning blijft dit een loze belofte. Zonder een omvattend beleid tegen de maatschappelijke oorzaken van psychische problemen blijft ggz dweilen met de kraan open.
Ggz-beleid in één hand
De SGGG pleit al langer voor een samenhangend beleid waarbij alle aspecten van geestelijke gezondheidszorg onder één bevoegdheid vallen. Momenteel worden gespecialiseerde zorg (zoals psychiatrische ziekenhuizen op federaal niveau) en preventie en eerstelijnszorg (zoals cgg’s, car’s en ibw’s op Vlaams niveau) apart aangestuurd. Hoewel de regering verdere interfederale samenwerking belooft, blijft een echte structurele hervorming uit. De SGGG roept op om hier snel werk van te maken, op een transparante manier en met inspraak van alle betrokkenen. Geïntegreerde zorg kan pas realiteit worden als deze versnipperde bevoegdheidsverdeling ophoudt te bestaan.
Geen tijd verliezen
De regering-De Wever zet stappen in de juiste richting. Maar zonder bijkomende investeringen, een strijd tegen discriminatie en een systematische aanpak van wachttijden en maatschappelijke oorzaken, blijven de ambities haperen. In een doordacht memorandum plaatste de SGGG de ggz vóór de verkiezingen bovenaan de beleidsagenda, maar de vertaling in het regeerakkoord blijft op cruciale punten ondermaats. Minister Vandenbroucke en de regering hebben de kans om ggz naar een hoger niveau te tillen. Laat ons hopen dat ze die kans alsnog grijpen. De SGGG staat hen, in naam van alle betrokkenen in de geestelijke gezondheidszorg, graag met verdere raad en advies bij.
Frieda Matthys, voorzitter Staten-Generaal Geestelijke Gezondheid
Media
Video overzicht SGGG24 – Bram Spinnewijn
Video overzicht politiek debat – Guy Tegenbos
Presentatie SGGG24
Persoverzicht gokindoctrinatie
Video-opnames SGGG24
Werkgroep Arm maakt ziek, ziek maakt arm
Werkgroep Transitiepsychiatrie
Teksten werkgroepen en Memorandum 2024
Arm maakt ziek, ziek maakt arm
Deelnemen aan (een van) de werkgroepen?
Dat kan via dit formulier.
__________________________